Đồ Gốm Gia Dụng Của Người Việt – Từ Truyền Thống Đến Hiện Đại

Giới thiệu

Từ bao đời nay, đồ gốm gia dụng của người Việt đã gắn bó mật thiết với đời sống thường nhật của người dân. Từ chiếc bát, cái nồi, chum đựng nước cho đến nồi đất kho cá, ấm sắc thuốc… tất cả đều phản ánh một nền văn hóa nông nghiệp lâu đời, giản dị mà sâu sắc. Ngày nay, trong dòng chảy hiện đại, đồ gốm gia dụng không chỉ giữ vai trò thiết yếu trong nhà bếp, mà còn trở thành biểu tượng cho lối sống xanh, tinh tế và thẩm mỹ.

Nguồn gốc và lịch sử của đồ gốm gia dụng Việt Nam

Việt Nam là một trong những quốc gia có lịch sử làm gốm lâu đời ở Đông Nam Á, với dấu tích được tìm thấy từ thời tiền sử (văn hóa Phùng Nguyên, Đồng Đậu…). Qua các triều đại Lý, Trần, Lê, Nguyễn, nghề làm gốm ngày càng phát triển mạnh mẽ, trong đó gốm gia dụng chiếm phần lớn sản lượng, phục vụ nhu cầu đời sống hàng ngày.

Làng gốm nổi tiếng như Bát Tràng (Hà Nội), Chu Đậu (Hải Dương), Phù Lãng (Bắc Ninh), Lái Thiêu (Bình Dương)… là những nơi gìn giữ và phát triển tinh hoa gốm Việt cho đến ngày nay.

Đặc điểm của đồ gốm gia dụng của người Việt

1. Nguyên liệu thiên nhiên, an toàn sức khỏe

Đất sét là nguyên liệu chính trong sản xuất đồ gốm, thường được lấy từ vùng ven sông như sông Hồng, sông Cầu. Sau khi xử lý kỹ, đất được nặn thủ công hoặc dùng khuôn, sau đó phơi khô, tráng men và nung ở nhiệt độ cao từ 1.000 – 1.300 độ C. Nhờ đó, sản phẩm không chứa chì, không gây hại cho sức khỏe người dùng.

2. Đa dạng về chủng loại và chức năng

Đồ gốm gia dụng rất phong phú, đáp ứng đa dạng nhu cầu sinh hoạt:

• Bát, đĩa, tô, chén: dùng để ăn uống hàng ngày.

• Nồi đất, niêu: kho cá, nấu canh, ninh xương… giúp món ăn đậm đà, giữ nhiệt lâu.

• Chum, vại, hũ: đựng nước, muối dưa cà, làm mắm…

• Ấm, bình, hũ nhỏ: dùng pha trà, đựng gia vị hoặc sắc thuốc Bắc.

3. Kiểu dáng mộc mạc, gần gũi

đồ gốm gia dụng của người Việt thống thường có hình dáng tròn, cân đối, dễ sử dụng và dễ vệ sinh. Màu men phổ biến gồm men nâu, men rạn, men ngọc, men trắng… Từng sản phẩm đều mang nét thô mộc, giản dị nhưng đầy tính nghệ thuật.

Vai trò của đồ gốm gia dụng trong đời sống người Việt

1. Gắn liền với bữa cơm gia đình

Từ thời ông bà ta, mâm cơm Việt không thể thiếu những chiếc bát gốm đơn sơ, niêu đất kho cá thơm lừng hay hũ cà muối đậm đà. Đồ gốm gia dụng của người việt không chỉ là vật chứa đựng mà còn góp phần làm tăng hương vị món ăn và tạo không khí ấm cúng trong mỗi bữa cơm gia đình.

2. Thể hiện nếp sống tiết kiệm và bền vững

Người Việt xưa quan niệm “ăn chắc mặc bền”, nên các vật dụng gốm thường được dùng lâu dài, dễ sửa chữa, tái sử dụng hoặc phân hủy tự nhiên. Đây chính là lối sống xanh, thân thiện môi trường mà ngày nay nhiều người hướng đến.

3. Yếu tố văn hóa và phong thủy

Một số món đồ gốm gia dụng như hũ gạo, bình trà, chum nước… còn mang yếu tố phong thủy, biểu trưng cho sự no đủ, may mắn và tài lộc trong gia đình. Đặc biệt trong dịp lễ Tết, đồ gốm là vật phẩm không thể thiếu trên bàn thờ tổ tiên.

Đồ gốm gia dụng trong thời hiện đại

1. Cải tiến mẫu mã, phù hợp thị hiếu

Để bắt kịp xu hướng tiêu dùng, nhiều làng nghề gốm đã sáng tạo thêm nhiều mẫu mã gốm gia dụng hiện đại, phối màu trẻ trung, họa tiết đơn giản phù hợp với các không gian sống từ cổ điển đến tối giản.

Ngoài các sản phẩm tráng men bóng truyền thống, hiện nay còn có gốm sứ giả cổ, gốm mộc, gốm xương, gốm vẽ tay nghệ thuật… rất được ưa chuộng.

2. Xu hướng trở lại đồ gốm thủ công

Giữa “biển nhựa” công nghiệp và kim loại lạnh lẽo, nhiều người đang tìm lại sự mộc mạc và chân thực trong đồ gốm truyền thống. Từ giới trẻ yêu handmade đến những người theo lối sống tối giản, đồ gốm đang trở thành lựa chọn thay thế bền vững, vừa đẹp, vừa an toàn.

3. Ứng dụng rộng rãi trong thiết kế nội thất

Ngoài chức năng gia dụng, gốm còn được sử dụng làm đồ trang trí như: bình hoa gốm, chậu cây mini, đèn gốm, lọ trầm hương… tạo nên không gian sống nghệ thuật, gần gũi thiên nhiên.

Mua đồ gốm gia dụng của người Việt ở đâu?

✅ Làng nghề truyền thống

• Bát Tràng (Hà Nội) – nổi tiếng với gốm sứ gia dụng men trắng, men lam, men ngọc.

• Chu Đậu (Hải Dương) – nổi bật với gốm vẽ tay và hoa văn cổ.

• Phù Lãng (Bắc Ninh) – gốm không men, thô mộc, đậm tính dân gian.

• Lái Thiêu (Bình Dương) – nơi cung cấp các sản phẩm gia dụng cho miền Nam.

✅ Sàn thương mại điện tử

đồ gốm gia dụng của người Việt hiện nay, các cửa hàng gốm gia dụng Việt Nam có mặt trên Shopee, Tiki, Lazada, Sendo, với đa dạng mẫu mã, giá cả phù hợp từ bình dân đến cao cấp.

✅ Cửa hàng chuyên đồ thủ công – nội thất eco

Nhiều cửa hàng nội thất hoặc lifestyle như HAY Decor, Gốm Xanh, Gốm Sứ Handmade cũng có phân phối các sản phẩm gốm gia dụng được chọn lọc từ làng nghề, phù hợp làm quà tặng hoặc dùng trong căn hộ hiện đại.

Kết luận

Đồ gốm gia dụng của người Việt là sự kết hợp hoàn hảo giữa công năng, nghệ thuật và văn hóa. Qua hàng thế kỷ, những sản phẩm gốm mộc mạc vẫn giữ nguyên giá trị và tiếp tục được yêu thích trong cuộc sống hiện đại. Lựa chọn đồ gốm không chỉ là lựa chọn một vật dụng, mà còn là cách gìn giữ bản sắc dân tộc và sống chan hòa với thiên nhiên.

Xem thêm: Kham khảo thêm những mẫu mã đồ gốm gia dụng của người việt Gốm sứ Việt Thanh